Những người siêu nhạy cảm

Một số người đang phải vật lộn để đối phó với mùi, tiếng ồn và hình ảnh. Nhưng thay vì là điểm yếu, nhạy cảm cao độ lại trở thành một sức mạnh tiềm ẩn.

“Tôi cảm thấy mình quá nhạy cảm với thế giới này”, Lena, người không thể đối diện với đám đông hay ánh đèn rực rỡ, nói. Thậm chí khi các con đưa cháu về thăm, bà phải trốn sang phòng khác vì không thể chịu nổi tiếng cười đùa của lũ trẻ trong nhà.

Còn Lucia nói bản thân cảm nhận được từng sợi quần áo chạm vào cơ thể khiến cô nhột đến khó chịu.

Lena và Lucia là những người mắc hội chứng nhạy cảm cao. Có khoảng 20% dân số thế giới thuộc nhóm này, theo nhà tâm lý học Elaine Aron ở Mỹ. Chuyên gia bắt đầu nghiên cứu về độ nhạy cảm cao từ đầu những năm 90 và công bố trong cuốn sách cùng tên vào năm 1996.

Genevieve von Lob, nhà tâm lý học lâm sàng Anh, từng làm việc với nhiều người nhạy cảm, đặc biệt là trẻ em, giải thích khi tiếp nhận thông tin, kiểu người này sẽ xử lý sâu và công phu hơn. “Họ có xu hướng tiếp nhận nhiều thông tin một cách kỹ càng hơn. Và đây là lý do khiến bản thân bị sốc”, Genevieve nói.

Rất khó để giải thích tiếng ồn và ánh sáng của TV lại tạo cảm giác khó chịu với mọi người. Ảnh minh họa: Nathalie Lees/The Guardian

Tờ Guardian (Anh) đã yêu cầu độc giả chia sẻ kinh nghiệm về độ nhạy cảm cao của họ và nhận được hơn 300 câu trả lời. Có những người viết hơn 40.000 từ chỉ để tả về cảm giác kiệt quệ khi phải hoà mình vào cảm xúc của người khác; kiệt sức khi phải làm việc trong không gian mở; bị xúc động mạnh bởi những quảng cáo hoặc bị ảnh hưởng sâu sắc bởi các sự kiện xã hội. Để cải thiện tâm trạng, một số người cho biết phải đeo tai nghe để ngăn chặn tin tức và tránh các phương tiện truyền thông vì sợ ảnh hưởng đến tâm trạng.

“Tôi ước mình không phải là người nhạy cảm, điều khiến cuộc sống của tôi trở nên khó khăn hơn”, một người viết.

Kết quả là, nhiều người nhạy cảm cao thường gặp vô số thiệt thòi trong xã hội. “Họ dễ bị bắt nạt ở trường học. Xã hội có xu hướng coi đó là một điểm yếu và gán cho những người này những cái mác như mong manh hoặc quá khích”, Genevieve nói. Chuyên gia cho rằng những người nhạy cảm cao dễ cảm thấy cô đơn, bị hiểu lầm và bị coi là không bình thường. Họ thấy thế giới này quá khắc nghiệt, ồn ào.

Nhưng chấp nhận bản thân là chìa khoá quan trọng. Nhạy cảm cao là bẩm sinh, không phải là căn bệnh cần chẩn đoán hay điều trị. Nhưng họ cần phải điều chỉnh tốc độ tiếp nhận của bản thân vì khả năng xử lý thông tin và cảm xúc mãnh liệt nhiều hơn hơn người thường.

Do đó, thay vì nhốt mình trong bốn bức tường, họ nên tham gia các hoạt động thể chất như đi bộ, đấm bốc, khiêu vũ, yoga hay bất kỳ môn thể thao nào để giúp cải thiện tâm trạng. Đặc biệt, việc đơn giản hoá cuộc sống, sắp xếp các lịch trình giúp người nhạy cảm có cuộc sống thoải mái hơn.

Nhạy cảm cao là một thế mạnh. “Ưu điểm của nó khiến tôi trở thành người biết lắng nghe, giỏi trò chuyện. Tôi rất trực quan, có đời sống nội tâm phong phú cùng vốn từ vựng giàu cảm xúc”, Samira nói và cho biết người nhạy cảm cao có xu hướng chú ý đến những tiểu tiết và lắng nghe.

Louise, một nhà nghiên cứu từng tin rằng “quá nhạy cảm không tốt”. Chỉ khi nghỉ việc ở độ tuổi 30 vì không thấy hạnh phúc, cô bắt đầu học điêu khắc và kết nối lại tình yêu với nghệ thuật. “Tôi đã gặp những người nhạy cảm giống mình và lần đầu nhận ra nhạy cảm rất ổn”, Louise nói.

Cô bắt đầu học tiến sĩ, điều khiến cuộc đời cô thay đổi sau vài năm. Sự nhạy cảm dần trở thành thế mạnh và khiến nghiên cứu liên quan đến những người dễ bị tổn thương của cô thành công. “Công việc ấy dựa vào tư duy sâu sắc giữa con người với nhau”, Louis kể.

Nhưng nhạy cảm cao có phải là dấu hiệu của chứng tự kỷ? Giáo sư tâm lý học phát triển, nhà nghiên cứu về sự nhạy cảm tại Đại học Queen Mary (Anh), Michael Pluess nói rằng: “Cả hai đều có hệ thống giác quan nhạy bén. Nhưng nhạy cảm và tự kỷ là hai điều riêng biệt”. Một số người cho rằng nhạy cảm là một đặc điểm khác, dù các nhà nghiên cứu khác lại xem xét chúng dưới góc độ sinh học hoặc sinh lý học.

Pluess không thích thuật ngữ “tính cách nhạy cảm cao”. “Mọi người đều nhạy cảm. Chúng ta sẽ không thể tồn tại nếu không nhạy cảm với môi trường. Nhưng số khác lại nhạy cảm với chính con người. Đặc biệt, độ nhạy cảm càng cao sẽ đi kèm với lợi ích và thách thức”, giáo sư phân tích.

Von Lob muốn mọi người hiểu rằng, nhạy cảm cao không phải là điểm yếu và hy vọng xã hội có thể nhận ra, “nuôi dưỡng” những người có đặc điểm này. “Ít ai biết những người nhạy cảm thường là người sáng tạo, họ có khả năng đồng cảm tuyệt vời. Họ ý thức mạnh mẽ về sự công bằng và công lý. Họ tận tâm, biết lắng nghe… Và thế giới đang cần chính những kỹ năng và nhận thức như vậy”, bà nói.

Isadora thường đeo nút tai mỗi khi ra ngoài để làm giảm tiếng ồn. Cô cũng không chịu được mùi của sản phẩm tẩy rửa, mùi nấu nướng hay nhạc ồn ào trong hàng quán. Nhưng bất chấp sự khó chịu, Isadora rất vui khi biết thế giới đang hưởng lợi từ những người như cô. “Sự cảm nhạy cảm của tôi khiến mọi người để tâm và có những cách thay đổi cho phù hợp. Thay vì vô cảm thái quá”, cô nói.

Minh Phương dịch

Nguồn: https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2021/nov/15/visionaries-overemotional-people-happiness-sensitivity-smells-sounds