Suy ngẫm – Người Pháp cứ nghỉ ngơi, người Hoa cứ kiếm tiền

Nội dung nổi bật:

– Hai nguyên tắc lao động phổ biến ở Pháp là: Không giao dịch vào Chủ Nhật, chỉ làm việc 35 giờ/tuần.

– Dân nhập cư Trung Quốc lại làm việc với thời gian và cường độ gấp đôi. Họ biết cách sống “ẩn” mà không cần có giấy tờ, tự làm kinh doanh để tránh rơi vào thất nghiệp. Các doanh nhân người Hoa đang dần dần chiếm lĩnh nhiều mảng kinh doanh tại Pháp.

Trong khi người lao động Pháp đang lo suy thoái kinh tế dai dẳng sẽ khiến chính phủ chấm dứt luật cấm buôn bán vào Chủ nhật cũng như chế độ làm việc 35 giờ/tuần, những người dân nhập cư Trung Quốc vẫn đang thầm lặng kiếm tiền miệt mài theo cách cũ: 11 giờ/ngày, 6 ngày/tuần.

Người Pháp cứ tranh luận, người Hoa cứ kiếm tiền

Zhang Chang, dân nhập cư người Hoa hiện đang kinh doanh quán cà phê Le Marais ở trung tâm Paris, tỏ ra thắc mắc trước sự thay đổi của bộ luật nước Pháp khi cắt bớt 4 tiếng lao động trong tuần so với năm 1990: “Tôi thấy thế này, khi bạn làm việc, bạn có tiền. Tại sao lại chỉ dừng lại ở 35 tiếng?”

Quán cà phê của anh Zhang cũng chỉ là một phần nhỏ giữa làn sóng di cư từ vùng đất ven biển Ôn Châu, Trung Quốc sang nước Pháp xa xôi. Những người này làm việc cật lực, tập trung vào những mảng được miễn chế độ 35 giờ/tuần và luật cấm giao dịch vào Chủ Nhật như kinh doanh bar, nhà hàng…

Kiểu làm việc đó đi ngược lại với tiêu chuẩn cân bằng giữa cuộc sống và công việc người Pháp coi trọng bấy lâu và được các công đoàn bảo vệ trong suốt thế kỷ vừa qua, nhưng lại rất phù hợp với những ai cảm thấy giờ là lúc cần thay đổi.

Trong cuộc thăm dò gần đây, 71% người Pháp trả lời rằng họ sẵn sàng làm việc vào Chủ Nhật nếu lương tăng vọt. Bên cạnh đó, nhiều dân văn phòng và chủ doanh nghiệp Pháp cũng nói thực tế trong một tuần họ vẫn làm việc trên 35 tiếng.

Dù vậy, chính phủ Pháp vẫn không muốn “đụng vào” các công đoàn nên đến nay vẫn bảo vệ lệnh cấm buôn bán vào Chủ Nhật, chế độ “35 giờ/tuần” bị tảng lờ trong đợt cải cách nhằm mục đích giảm thiểu cứng nhắc trong nội quy lao động.

Tinh thần doanh nhân mang theo từ quê nhà

Thành công của anh Zhang và bà Xiao chỉ là một dấu hiệu nhỏ cho sự hiện diện ngày một tăng của người Hoa trên đất Pháp, song song với những doanh nhân châu Á nắm trong tay những vườn nho nổi tiếng hay cổ phiếu bluechip tiền tỷ.

Giống như 150.000 người dân Ôn Châu nhập cư vào Pháp từ những năm 80, 90, anh Zhang đặt chân đến vùng đất này vào năm 1996 nhưng không có giấy tờ lao động, làm một loạt những công việc ngoài sổ sách cho đến khi có được thẻ xanh. Đó là cách người Ôn Châu vẫn dùng khi nhập cư vào đây và trở thành động lực kinh tế của cộng đồng châu Á tại Pháp.

Trong cuốn “Người Hoa ở Paris”, nhà nghiên cứu Richard Beraha đề cập: “Họ không cần điều gì từ chính phủ Pháp vì đã biết cách “ở ẩn” không cần giấy tờ, cũng không lo bị thất nghiệp vì cơ bản tất cả đều tự làm kinh doanh.”

Thành phố cảng Ôn Châu cách Thượng Hải 500 cây số về phía Nam nổi tiếng với văn hóa tự kinh doanh. Khi tới Pháp, thành viên trong gia đình góp sức lao động và vốn, tiền “gieo giống” để khai trương một cửa hàng đồ ăn take-away chỉ rơi vào khoảng 67.800 USD, người thân kiêm luôn nhân viên để chi phí lao động luôn ở mức thấp nhất.

Các quán bar là tâm điểm của đời sống Pháp. Người dân có thể tới đây mua đồ uống, thuốc lá, cá cược đua ngựa, đây toàn là những hoạt động nhiều chủ doanh nghiệp Pháp cấm vì lao động thì nhiều mà lợi nhuận lại ít. 60% những doanh nghiệp bán hàng tại Paris được người châu Á, chủ yếu là người Hoa mua lại. Patrick Loubiere, chủ quán bar Le Celtic người Pháp than thở: “Chẳng còn mấy ai như tôi. Giới trẻ có vẻ không thích kinh doanh vì với nhiều đứa, đó là công việc phải “thức khuya, dậy sớm”, giờ bọn trẻ đang lười dần.” Patrick Loubiere cũng lo lắng con trai của mình không chịu tiếp quản sự nghiệp kinh doanh.

Yves Boungnong, dân nhập cư người Lào, chủ quán bar nhận xét: “Ở đây chỉ có dân nhập cư muốn làm việc chứ không phải người Pháp.”

Những láng giềng ‘ghen ăn tức ở’

Tình trạng người Trung Quốc tiếp quản kinh doanh khiến người dân địa phương chê “giờ đây nhiều nơi kiếm bắp cải Trung Quốc còn dễ hơn kiếm bánh mỳ que Pháp” và tỏ ra bất mãn khi các chủ quán bar Trung Quốc phải phục vụ thêm đồ ăn Pháp với thái độ bất đắc dĩ. Tờ tạp chí Le Point của Pháp còn đăng bài viết mang tựa “Làm thế quái nào họ làm được như vậy?” và liệt ra “năm điều răn” trong cách lao động của người Trung Quốc:

1. Làm việc 80 tiếng/tuần.

2. Ngủ ngay trong cửa hàng.

3. Không phải trả lương nhân viên vì đó là người nhà.

4. Không đóng góp cho hệ thống nhà nước.

5. Không nộp thuế.

Tuy nhiên, kết quả cuộc điều tra hoạt động bất hợp pháp mảng kinh doanh bar tại Paris khởi động vào năm ngoái cho thấy tình trạng trốn thuế tại Trung Quốc cũng chẳng hề phổ biến hơn so với những cộng đồng khác.

Pierre Aidenbaum, thị trưởng the Third Arrondissement – nơi những cửa hàng may mặc người Do Thái bỏ lại từ năm 1950 được người Trung Quốc mua lại, cho rằng cảm giác đó chỉ là sự ganh tị trong khoảng thời gian khó khăn: “Chúng ta đang ganh tị với những người hàng xóm thành công.”

Xung đột giữa người Pháp và Trung Quốc kéo dài một thập kỷ đã được hòa giải sau khi các doanh nghiệp buôn đồng ý đóng cửa vào Chủ Nhật và các xưởng cũng ngừng chạy máy may sau 8h tối. “Nhưng ngày nay sân thượng cà phê của người Hoa còn gây ra lắm tiếng ồn hơn cả các xưởng trước đây.”

Mặt trái của sự chăm chỉ: bóc lột sức lao động

Báo cáo năm 2005 của Tổ chức Lao động Quốc tế tại Geneva cho thấy các nhà hàng, xí nghiệp bóc lột công nhân của người Trung khá coi thường các quy định lao động. Sở dĩ những người dân nhập cư bị bòn rút sức lao động là vì đã lâm vào đường cùng. Những người nhập cư không gia đình đến từ Đông Bắc Trung Quốc thường bị người Ôn Châu coi thường và bóc lột bằng những công việc như bảo mẫu, đầu bếp, giao hàng và thợ móng tay. Nhiều phụ nữ mong muốn giúp đỡ gia đình phải trở thành gái mại dâm để hoàn lại số tiền khi được buôn lậu vào trong nước, thường là trên 12.000 Euros.

“Thành công kinh tế cũng có nhưng chỉ là thiểu số. Rất nhiều người Hoa không có cửa hàng riêng, họ phải làm việc trong các nhà máy, nhà hàng nhỏ và làm việc vặt”, Donatien Schramm, giáo viên tiếng Pháp cho người Trung Quốc mới nhập cư cho biết.

Nhiều dấu hiệu cho thấy thái độ của người Pháp về việc lao động trong thời gian dài đang bắt đầu thay đổi. Lần đầu tiên trong cả nước, những người lao động mở cửa hàng tại nhà đổ xuống đường để phản đối tòa án khi buộc họ phải đóng cửa vào Chủ nhật.

“Người dân Pháp không còn đói kém, nhưng họ phải quay lại với công việc vì những người dân nhập cư luôn sẵn sàng lao động với cường độ và thời gian gấp đôi. Và chẳng mấy chốc họ sẽ trở thành ông chủ.”

Thùy An