Ham muốn đánh lừa chúng ta như thế nào

Tại sao chúng ta thích rượt đuổi? Những người khó tán có điểm gì lôi cuốn? Những chiếc iPhone mới nhất làm chúng ta phải xếp hàng trong nhiều giờ?

NIỀM VUI DỰ ĐOÁN (ANTICIPATORY JOY) 

Một chú mèo sẽ rượt đuổi một con chuột đồ chơi vì màn rượt đuổi hay ho kích hoạt hệ thống phần thưởng của não mèo. Điều tương tự cũng đúng với chúng ta. Chúng ta trải nghiệm niềm vui dự đoán. Nói cách khác, mong đợi về một kết quả đáng khao khát làm chúng ta cảm thấy vui. Nghiên cứu của Brian Knutson ở đại học Stanford chỉ ra rằng, chỉ cần nhìn thấy đối tượng chúng ta khao khát đã kích hoạt những tín hiệu thần kinh liên kết với sự phóng thích dopamine (một chất dẫn truyền thần kinh được phóng thích trong tín hiệu phần thưởng) trong não bộ. Nghiên cứu của Knutson cho thấy chúng ta không chỉ có được hạnh phúc từ việc đạt được, nhận được hay tiêu dùng đối tượng chúng ta khao khát mà chúng ta còn có được hạnh phúc từ sự mong đợi đối tượng đó. Không chỉ ăn bánh kem làm chúng ta hạnh phúc mà nhìn chằm chằm bánh kem qua kính cửa hàng cũng làm chúng ta hạnh phúc. Hãy nghĩ về sự mong đợi một kỳ nghỉ hoặc cuộc hội ngộ một người bạn mà bạn đã lâu không gặp hoặc một bữa ăn ở nhà hàng bạn yêu thích. Đây có thể là lí do tại sao con người đi nhìn ngắm hàng hoá ở siêu thị, đánh bạc, lái thử xe ferraris. Dù không thể sở hữu đối tượng mà họ khao khát, họ vẫn trải nghiệm niềm vui dự đoán.

THÍCH THEO ĐUỔI GIÚP CHÚNG TA TỒN TẠI VÀ PHÁT TRIỂN

Trong cuốn Authentic Happiness, nhà tâm lý Martin Seligman mô tả câu chuyện về một con giông mào từ chối ăn và từ từ nhịn đói cho đến chết cho đến một ngày, nó nhìn thấy ông chủ của nó đang ăn một cái bánh sandwich. Đó là lúc con giông mào chộp lấy đĩa sandwich. Con giông mào sẽ thà nhịn ăn đến chết còn hơn là không có được niềm vui của việc theo đuổi, săn bắt và chộp lấy đồ ăn. Niềm vui dự đoán này – thường thấy ở cả động vật và con người – có lẽ giúp chúng ta tồn tại (theo đuổi những nguồn thức ăn) và đảm bảo sự sinh sản của loài người chúng ta (theo đuổi bạn tình). Niềm vui dự đoán cũng giúp chúng ta hoàn thành nhiều mục tiêu phức tạp và khó khăn hơn bằng cách đem lại cho chúng ta sự quyết tâm, phấn khích và kiên trì cần thiết để hoàn thành những cuộc thi chạy, tốt nghiệp đại học hay sự trôi chảy khi nói/viết tiếng nước ngoài. Chúng ta thích theo đuổi giấc mơ của mình và cũng đánh giá cao điều gì đó nếu chúng ta đã bỏ công sức vì chúng. Tuy nhiên, tình yêu đối với một cuộc theo đuổi tốt đi cùng những nguy cơ mà chúng ta cần nhận ra. Liệu ta có thể tránh được những cạm bẫy của việc theo đuổi mà vẫn nhận được những lợi ích của niềm vui dự đoán hay không?

LÀM SAO ĐỂ TRÁNH CÁC MỐI NGUY HIỂM

Thông thường, những thứ chúng ta theo đuổi không mang lại cho ta điều ta muốn.

Dan Gilbert đến từ đại học Harvard chỉ ra rằng chúng ta rất tệ trong việc dự đoán điều gì sẽ hoặc sẽ không làm chúng ta hạnh phúc và chúng ta thường đánh giá quá cao về mức độ hạnh phúc mà một điều gì đó sẽ đem lại cho chúng ta. Giống như một chú mèo sẽ theo đuổi món đồ chơi của nó nhưng mất hứng thú ngay khi nó chộp được đồ chơi, chúng ta đôi lúc cũng giống như thế. Khi chúng ta cuối cùng có được thứ mình muốn: dù là trúng số, được lên chức, hay tìm được công việc tốt, chúng ta thường không đạt được mức độ hạnh phúc mà ta tin là mình sẽ đạt được. Một số kẻ thích chơi trò quyến rũ, nhưng khi đối phương đã bị mê hoặc, họ ngay lập tức hết hứng thú; những kẻ khác thì tậu được chiếc xe mơ ước rồi sau đó muốn bán tống đi hay thấy hối hận vì đã không chọn mẫu xe khác. Niềm vui dự đoán đã đánh lừa chúng ta.

Mạo hiểm với sức khỏe và hạnh phúc

Khi không tìm thấy niềm vui dự đoán, chúng ta thường sẽ chuyển sang cuộc theo đuổi tiếp theo…đến vô cùng. Nhiều người sẽ nhảy từ mối quan hệ này sang mối quan hệ khác, hoặc chiếc xe này sang chiếc xe khác, hoặc ngôi nhà này sang ngôi nhà khác và công việc này sang công việc khác. Trong một số trường hợp, sự theo đuổi điều khiển cuộc đời chúng ta. Nghiên cứu của Michael Treadway chỉ ra rằng những người bị thúc đẩy làm việc chăm chỉ, nỗ lực hơn cũng giải phóng lượng dopamine lớn hơn trong những khu vực phần thưởng của não bộ. Nhiều người quá thành đạt có xu hướng nghiện việc, đấy là kiểu theo đuổi trá hình. Giả dụ như vậy, kiểu theo đuổi này có thể mang lại những phần thưởng bên ngoài như danh tiếng, sự ghi nhận, tiền hoặc quyền lực. Tuy nhiên, nó cũng đi kèm với một cái giá đắt: kiệt sức, ly dị và những vấn đề sức khỏe. Mệt mỏi với sự theo đuổi, họ bỏ lỡ nhiều thứ trong cuộc sống của họ, sống trong hiện tại với những người thân, tận hưởng những thứ họ có.

Bị lợi dụng

Các nhà quảng cáo lợi dụng niềm vui dự đoán của chúng ta bằng cách nói với chúng ta rằng chúng ta sẽ hạnh phúc hơn nếu mua hoặc dùng sản phẩm nào đó. Bán hàng, giảm giá và khuyến mãi đặc biệt không có gì hơn ngoài việc lợi dụng niềm vui dự đoán. Casino và đua ngựa cũng giống như vậy. Bị thúc đẩy bởi niềm vui dự đoán (điều này có thể chuyển thành sự nghiện ngập), những người chơi ma tuý để giải trí thường mô tả cơn nghiện của họ như là đang theo đuổi niềm vui dự đoán đó. Làm sao để có được những lợi ích việc theo đuổi có thể giúp chúng ta đạt được những mục tiêu trong công việc và trong cuộc sống cá nhân của chúng ta. Các nhà tâm lý học tích cực đồng ý rằng có những lợi ích khi có các mục tiêu, đặc biệt khi nói đến những mục tiêu với ý nghĩa.

Vậy, làm thế nào chúng ta có thể làm việc với những ảnh hưởng tích cực của sự yêu thích đối với một cuộc theo đuổi tốt (ví dụ, sẵn sàng làm việc chăm chỉ), mà không mắc phải những nguy cơ của nó?

Sử dụng niềm vui dự đoán như một công cụ

Nhận ra tình yêu với sự theo đuổi của bộ não của bạn và sử dụng nó như một công cụ để nuôi dưỡng lòng nhiệt tình và năng lượng bạn cần để hoàn thành những mục tiêu của mình. Gia tăng niềm vui dự đoán của bạn bằng cách chờ đợi kết quả cuối cùng của bạn, cho dù đó là sự ghi nhận hoặc tiền lương hoặc niềm vui khi loại bỏ được nó khỏi danh sách những việc cần làm của bạn. Dù nguồn gốc của niềm vui dự đoán của bạn là gì, hãy dùng nó như một động cơ thúc đẩy nhưng cũng nhớ sống thực tế về sự thật là mục tiêu cuối cùng có thể không mang lại cho bạn niềm vui vô tận như bạn tưởng.

Duy trì sự cân bằng

Học cách duy trì một sự cân bằng. Nếu niềm vui dự đoán của bạn làm bạn trở nên quá phấn khích, hãy học cách xoa dịu bản thân (thử những bài tập thở.)

Nhớ lại những gì nghiên cứu nói về hạnh phúc đích thực

Các nhà nghiên cứu hạnh phúc đều nhất trí rằng bí mật lớn nhất của hạnh phúc – sau khi bạn đã có đủ thức ăn và chỗ ở – là nằm ở những mối quan hệ và kết nối xã hội. Và quan trọng nhất, nghiên cứu gần đây cho thấy một số trong số những cảm giác thỏa mãn sâu sắc nhất không thực sự đến từ việc mua sắm, đạt được hoặc thành công, mà chúng thực sự đến từ việc cho đi.

Nguồn gốc của niềm vui có thể nằm bên trong bạn

Nhiều triết gia thích thú với quan điểm cho rằng bí mật của hạnh phúc nằm bên trong chúng ta. Nếu bạn nhớ được bất kì điều gì từ bài này, hãy nhớ câu hỏi cuối cùng này dành cho bạn:

Nếu bạn đang kích hoạt những khu vực phần thưởng của bộ não bằng cách nghĩ hoặc nhìn thấy đối tượng bạn khao khát (trước khi bạn có cơ hội sở hữu nó), thì khi đó nguồn gốc thực sự của niềm vui nằm ở đâu? Chìa khoá của phần thưởng hoặc hạnh phúc có thực sự nằm trong đối tượng hay là nằm trong bạn?

Nguồn: https://www.psychologytoday.com/blog/feeling-it/201308/how-desire-fools-us-the-benefits-and-dangers-the-chase

Nếu hứng thú với chủ đề HAM MUỐn thì bạn hãy tìm đọc cuốn sách BÀN VỀ HAM MUỐN của page dịch nha: https://tiki.vn/ban-ve-ham-muon-tai-sao-chung-ta-muon-thu-ma-ta-muon-p177621296.html?spid=177621297